Geit

Vandaag is het 4 mei. In park Goudestein in Maarssen kwamen vanavond enige honderden inwoners bijeen voor 2 minuten stilte, muziek, gedichten en toespraken. Mijn toespraak kwam op een bijzondere manier tot stand. In de tekst van de toespraak leest u hoe. Deze tekst treft u hier onder aan.

Beste mensen, jongens en meisjes,

Ten eerste fijn dat jullie hier allen aanwezig zijn! Voordat ik begin wil ik jullie vertellen dat deze speech op een bijzondere manier tot stand is gekomen.

Een tijdje geleden besloot ik mijn 4 mei toespraak anders te doen dan normaal. Ik vond dat er iets ontbrak aan de manier van herdenken in onze huidige tijd. Ik besloot het Niftarlake College te benaderen en ik kwam terecht bij de klas A5B. Samen met Tiba, Yorick en Jorn hebben wij deze speech geschreven?

Het is 4 mei. 4 mei is een bijzondere dag. Een dag die draait om het verleden maar ook om het heden. Ieder jaar op 4 mei herdenken we alle slachtoffers – burgers en militairen - die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.

Op 5 mei vieren we dat we vrij zijn. De nadruk op deze twee dagen ligt eigenlijk nog altijd op de Tweede Wereldoorlog. Toch zat mij en de scholieren van het Niftarlake hier iets dwars.

In onze huidige maatschappij is de Tweede Wereldoorlog nog wel bekend, maar niet zo bekend als het vroeger was. Sterker nog, de aandacht voor en de herinneringen aan deze periode van angst, onderdrukking en bedreiging worden steeds minder. Natuurlijk is dit te begrijpen, aandacht voor het verleden wordt minder als je zelf niet in angst leeft.

Toch is de vermindering van kennis, interesse en medeleven voor de oorlog wel iets waar we wat mee moeten doen. Je leeft niet alleen voor jezelf en je eigen generatie. Zowel de voorgaande generaties als de toekomstige generaties zijn net zo goed van belang.

Omdat dit punt zo naar voren kwam op mijn bezoek aan het Niftarlake besloten we hier iets mee te doen. Iets wat je zelf als tiener niet hebt meegemaakt in je leven maakt natuurlijk veel minder indruk dan als je het zelf wel heb meegemaakt.

Het hoofddoel van ons was om iedereen het belang van herdenken weer in te laten zien en dichterbij te laten komen.

Het is ook van belang om je te realiseren dat vrijheid niet zomaar iets is. In Nederland is iedereen gewend aan zijn of haar vrijheid. Toch zijn er nog miljoenen mensen op de wereld die nauwelijks tot geen vrijheid hebben. Het is dan dus ook een godsgeschenk dat wij wel over vrijheid beschikken. Voor ons is vrijheid dus logisch maar helaas geldt dit niet voor iedereen op onze aarde.

Iedereen kent de verhalen over de duizenden vluchtelingen die vanwege oorlog huis en haard verlaten en naar Europa komen voor vrijheid. Ook dit lijkt gewoon voor ons, we horen het namelijk bijna iedere dag op het nieuws, maar wanneer  je je realiseert dat deze vluchtelingen niet over vrijheid beschikken besef je eigenlijk pas echt wat vrijheid inhoudt.

Vrijheid is voor ons is zelf je keuzes maken, doen en laten wat je wilt en zelf kiezen achter welke politieke ideeën je bijvoorbeeld staat. Maar voor vluchtelingen of mensen die onderdrukt worden is vrijheid iets heel anders.  

Voor hen is vrijheid zonder gevaar hoeven te leven en jezelf te kunnen zijn, zonder dat je het risico loopt opgepakt te worden.  Voor hen maakt het kiezen van een politieke partij of het stemmen op een associatieverdrag niets uit.

Vrijheid is niet iets wat in een goede definitie te omschrijven valt. Vrijheid houdt voor iedereen iets anders in,  maar komt altijd neer op het kunnen en mogen uiten van jezelf en je gevoelens.

Als je dit koppelt aan wat de mensen in de Tweede Wereldoorlog doormaakten, zie je duidelijk dat zij deze vrijheid ook niet hadden. Je eigen gevoelens uiten, opstaan tegen het regime of leven zoals jezelf wilde leven was voor niemand een optie. Je werd veroordeeld op je huidskleur, afkomst, haarkleur of uiterlijk. Anderen bepaalden wat goed of kwaad zou zijn en jouw eigen mening of vrijheid speelde hierin geen rol.

Na de bevrijding in 1945 werd het gevoel van vrijheid immens. Tegenwoordig is deze vrijheid vanzelfsprekend geworden. En dit is juist het punt waar we voor op moeten passen. Het gevaar van onbewust wording van vrijheid ligt in een klein hoekje en treedt toe zonder dat je het door hebt.

Ik wil dit aan de hand van de volgende metafoor met jullie delen. Sommigen van jullie kennen wellicht het verhaal ‘Neem een Geit’ van Claudia de Breij. In haar gelijknamige boekje vraagt zij zich af:  “Wat is het geheim van een lang en gelukkig leven?”  Zij gaat daarvoor te rade bij diverse oudere mensen van wie zij levenslessen kan meenemen. De adviezen en oplossingen heeft Claudia vastgelegd in honderd  kleine verhaaltjes.  'Neem een geit’ is er één van. Het beschrijft een diepe waarheid.  

Het verhaal gaat over een arme Joodse man die ten einde raad naar een rabbi gaat om advies te vragen. Hij woont in een veel te klein huis met zijn vijf kinderen en zwangere vrouw en wordt gek van de drukte. De rabbi adviseert de man om een geit te nemen. De man verbaast zich hierover maar gaat akkoord met het advies en neemt een geit.

Als blijkt dat de geit alleen maar meer ellende dan geluk brengt doordat hij overal plast en poept, komt de man voor de tweede keer bij de rabbi. Die adviseert  hem om de geit weg te doen. De man volgt het advies op, maar is verward door de uitspraken van de rabbi. Pas later realiseert hij zich wat het idee hierachter was. Zonder de geit is iedereen een stuk gelukkiger met elkaar, er is tenslotte een hele last van hun schouders af. De man beseft zich nu pas hoe gelukkig hij kan zijn met zijn gezin.

De familie van de Joodse man staat voor vrijheid. De geit staat voor onderdrukking van vrijheid. Zowel in het verhaal van Claudia de Breij als in de Tweede Wereldoorlog werd de gewoonte van vrijheid opeens zwaar onderdrukt. Je beseft je pas werkelijk wat vrijheid inhoudt als je het niet meer hebt.

Mijn boodschap aan iedereen is daarom ook: zorg dat wij niet nog een keer een geit in huis hoeven te nemen en dat we ons ook zonder geit kunnen realiseren wat vrijheid en geluk voor ons als individu en maatschappij inhoudt. Wees bewust van je keuzes en gedachtes en geniet van dingen die je echt gelukkig maken.

Bedankt voor jullie aandacht!