Opinie, Schaliegas

Er is de laatste dagen heel veel te doen over het voornemen van minister Kamp om in Nederland ruimte te maken voor proefboringen naar Schaliegas. Voor mij was dat aanleiding om samen met een aantal partijgenoten (Judith Merkies uit het Europese Parlement,

Henk Leenders, fractievoorzitter in Provinciale Staten van Noord-Brabant en
Peter Pels, fractievoorzitter in Provinciale Staten van Flevoland) over dit onderwerp een opinie te schrijven. Deze verscheen vanmorgen onder andere in De Stentor. Ik wil u de tekst niet onthouden.

De proefboringen naar schaliegas worden voorlopig uitgesteld, maar dat van uitstel afstel komt, staat allerminst vast. De extra tijd die nu gegeven wordt is volgens PvdA Brabant, PvdA Flevoland en de PvdA in het Europees Parlement een kans om in de aanloop naar de verkiezingen tot een brede discussie te komen. Wie verder kijkt zal zien dat schaliegas in Nederland op veel bezwaren stuit.

Schaliegas is een relatief nieuwe en risicovolle energiebron die op enkele plekken in Nederland te winnen valt. Boxtel (Noord-Brabant) en de Noordoostpolder (Flevoland) zijn als potentiële wingebieden aangewezen en daarnaast is ook rond Den Haag veel schaliegas te vinden. Het langverwachte onderzoek naar proefboringen dat minister Kamp deze week presenteerde richtte zich vooral op de vraag of schaliegaswinning schoon en veilig kan. Die focus op alleen milieu is in onze ogen te smal. Wij pleiten voor een bredere discussie waarin draagvlak onder kiezers, de kansen van duurzame energie én langetermijn economische argumenten sterker meegenomen worden.

Dat de impact op het milieu betrokken wordt in discussies rondom schaliegas is op zichzelf niet vreemd. Schaliegas is, hoewel schoner dan kolen, verre van CO2-neutraal. Ook bestaan grote zorgen rondom het intensief gebruik van water en chemicaliën bij de winning, dat een gevaar kan vormen voor ons drinkwater.

En het risico op aardverschuivingen is niet uit te sluiten.

Maar zelfs als boren naar schaliegas theoretisch onomstotelijk schoon en veilig kan zijn, is dat nog lang geen reden om schaliegas te omhelzen. Ja, schaliegas in de VS wordt vaak genoemd als ‘game changer’ en als ‘driver’ voor een nieuwe industrialisering door een lage energieprijs. Maar boren in het dichtbevolkte Nederland is toch iets anders dan op het platteland in de VS. Het is nog maar de vraag hoeveel Nederlanders een boortoren in hun achtertuin willen hebben.

Ook bij de economische haalbaarheid van schaliegas zijn grote vraagtekens te plaatsen. Onderzoek stelt vast dat de uitputting van schaliegasbronnen snel optreedt, waardoor er steeds in nieuwe boorputten geïnvesteerd moet worden. Zelfs áls we in Nederland alle winbare schaliereserves aan de oppervlakte kunnen halen, is dat alles bij elkaar slechts zes keer de jaarlijkse opbrengst van onze Groningse gasbel. En voor die relatief zeer beperkte opbrengst moet een hele nieuwe, dure en milieu-intensieve energieinfrastructuur opgericht worden.

Of de baten de kosten overstijgen is dus nog lang niet zeker.

Daarbij is de steun onder de bevolking cruciaal, zo leren ook de afgeblazen CO2-opslagprojecten.

En die steun is in heel Nederland erg laag. Een groot aantal gemeenten in Nederland heeft zichzelf al ‘schaliegasvrij’ verklaard. Met de aankomende gemeenteraadsverkiezingen zullen lokale politici er, terecht, alles aan doen om deze belofte na te komen. Het onderzoek van Kamp gaat volledig aan deze draagvlakkwestie voorbij en het helpt ook niet dat er in het stuk niet wordt ingegaan op locatiespecifieke kenmerken van de aangewezen wingebieden.

Belangrijkste punt is dat we de discussie over schaliegas niet met eurotekens in onze ogen moeten voeren, maar met het oog op een langetermijnvisie over waar we heen willen met onze toekomstige energievoorziening en wat welk land we willen achterlaten voor de toekomstige generaties.

Investeren in schaliegas betekent investeren in de oude vervuilende energiewinning. De échte innovatie ligt in hernieuwbare energie, zoals zon en wind. Ook weten veel mensen niet dat de keuze voor schaliegas ervoor kan zorgen dat andere, schonere, bodemintensieve technologieën als aardwarmtewinning geblokkeerd worden.

Minister Kamp stelt een besluit over schaliegas nog even uit. Verstandig. Wij hopen dat hij de tijd neemt de discussie breder te trekken dan enkel schoon en veilig.
Nederland is, als het dat al ooit mag zijn, nog lang niet klaar voor schaliegas, zelfs als we de milieubezwaren wegdenken. Bedenk daarbij ook dat als we proefboringen toestaan en deze zijn succesvol, de weg definitief vrij is voor commerciële partijen die zich in de boringen willen storten.

De toekomst van onze energie-infrastructuur ligt op de korte termijn in schonere overgangstechnieken, en op de lange termijn in echt duurzame oplossingen. De PvdA in het Europees Parlement, in Flevoland en in Noord-Brabant heeft deze lijn consequent uitgedragen. De provincie Brabant neemt na de zomer het initiatief om een breed en open debat te voeren over nut en noodzaak van schaliegas en over de transitie naar duurzame energie. Dit initiatief verdient navolging in heel Nederland. En als Den Haag dan toch niet van de snelle euro’s die schaliegas mogelijk oplevert kan afblijven, laat ze dan beginnen met boren naar de reserves die onder het Binnenhof liggen.

Tot ziens.